Brief aan een Christelijke natie

Brief aan een Christelijke natie - Een reactie op Sam Harris
Het boek "Brief aan een Christelijke natie" van Sam Harris vraagt om een intelligente reactie die de lezer een rationele basis biedt voor de geloofwaardigheid en de integriteit van het orthodoxe Christendom. Niet alle mensen die beweren Christen te zijn, zijn een voorbeeld van de morele leer van Jezus. Sterker nog, veel mensen werpen met hun woorden en daden een schaduw over de naam van Christus. Desalniettemin hebben miljoenen intelligente Christenen in over de hele wereld hun Christelijke geloof bedachtzaam vergeleken met het atheïsme. Zij zijn tot de conclusie gekomen dat het atheïsme niet ondersteund wordt door het beschikbare bewijs en geen werkelijke fundamentele garantie kan bieden voor morele integriteit. Dit wil niet zeggen dat atheïsten geen fatsoenlijke mensen kunnen zijn of morele levens kunnen leiden, maar wel dat zij niets hebben om hun moraliteit op te baseren. Het atheïsme biedt de samenleving geen inherente basis waarmee men het verschil tussen goed en kwaad kan onderscheiden, behalve door middel van de populaire consensus. Maar er zijn weinig mensen die beweren dat de meerderheid altijd gelijk heeft.

Deze verhandeling is een critiek die “getransformeerd is door de liefde van Christus”¹, maar die niet “diep, zelfs moordzuchtig, intolerant voor kritiek” is². Deze artikelen zullen nuttig blijken te zijn voor alle lezers, omdat zij een redelijke verdediging vormen van het protestantse, orthodoxe, evangelische Christendom. Begrijp alsjeblieft van meet af aan dat begrippen als “orthodox”, “protestants” en “katholiek”³ allemaal op hun eigen manier een specifieke betekenis hebben, al voordat ze door zekere godsdienstige groeperingen werden aangenomen. Met "orthodox" bedoel ik eenvoudig alles wat de essentiële doctrines van de Christelijke kerk volgt, zoals ze sinds de dagen van Christus zijn gedefinieerd en verdedigd. Met "protestants" verwijs ik naar de vertakkingen van het Christendom die ontstonden als gevolg van de Reformatie in de 16e eeuw, die door Martin Luther in 1517 werd begonnen en werd voortgezet door mensen als Calvijn, Zwingli en Knox. De Reformatie was een protest tegen de corruptie van de gevestigde Rooms-katholieke Kerk in die tijd. Sinds de Reformatie hebben de protestantse gelovigen zich verenigd wat betreft hun afwijzing van het gezag van de Paus. Zij hebben zij zich hiervan gedistantieerd vanwege de doctrinaire nuances die als secundair worden beschouwd in vergelijking met de centrale leer van het orthodoxe Christendom. De leer van de Islam, het Jodendom, het Boeddhisme, het Hindoeïsme en nagenoeg alle andere godsdiensten zijn zeer verschillend van het orthodoxe Christendom. Een consequente fout die Harris in zijn boek maakt - een fout die ook door Richard Dawkins⁴ wordt gemaakt - is de neiging om alle godsdiensten onder een en dezelfde rubriek "godsdienst" te plaatsen, waardoor alle doctrinaire verschillen tussen deze godsdiensten worden verwaterd.

Tijdens het grootste gedeelte van de 500 jaar voorafgaand aan de Reformatie was de Rooms-katholieke Kerk de grootste vertegenwoordiger van het Christendom. In de 11e eeuw vond het Grote Schisma plaats tussen de Rooms-katholieke Kerk en de Oosters-orthodoxe Kerk: de Oosterse Kerk wees de wijzigingen af die de Paus zonder instemming van de oecumenische raad had aangebracht in de zogenaamde Geloofsbelijdenis van Nicea. Het Roomse pausschap sanctioneerde de gruweldaden van de Kruistochten en de Spaanse Inquisitie, een last die door Harris op de schouders van een generisch "Christendom" worden geplaatst. Hoewel de Spaanse Inquisitie zich in het begin concentreerde op valse bekeerlingen vanuit het Jodendom en de Islam binnen de Roomse Kerk, keerde zij zich tegen het einde van de 15e eeuw, na het begin van de Reformatie, uiteindelijk ook tegen Protestantse Christenen.

Protestanten als Johannes Calvijn en Maarten Luther lijken verschillende persoonlijkheden aan te nemen die variëren al naar gelang het standpunt van de biograaf. Harris beweert dat "Johannes Calvijn pleitte voor de grootschalige moord van ketters, afvalligen, Joden en heksen”⁵, een bewering die hij vermoedelijk had ontdekt in een boek van William Manchester: "A World Lit Only by Fire".⁶ Maar historicus Kenneth Scott Latourette stelt dat “Servetus aan de staak werd verbrand, ondanks Calvijns smeekbede [aan de burgerlijke autoriteiten] voor een genadiger executievorm...”⁷ Sterker nog: Michael Servetus was de enige die tijdens Calvijns leven in Geneve ter dood werd gebracht, in een tijd waarin dergelijke executies elders heel gewoon waren.⁸ Ongeacht dit meningsverschil tussen deze twee historici was het merendeel van de gruwelijkheden die in de geschiedenis in de naam van Christus werden uitgevoerd een gevolg van de verdorven praktijken van de Rooms-katholieke Kerk, niet van het protestantse Christendom. In Engeland werden in het midden van de zestiende eeuw door Mary I van de Tudor dynastie, ook bekend als "Bloody Mary", Protestanten geëxecuteerd in een poging om Engeland terug te leiden naar het Rooms-katholicisme. Tijdens haar korte regeerperiode van vijf jaar beval ze de dood van meer dan 280 Protestantse Christenen, veel meer dan het aantal mensen dat in enige vijfjarige periode van de Spaanse Inquisitie werden geëxecuteerd. Mary I was verantwoordelijk voor de executies van een groot aantal bekende hervormers, zoals Thomas Cranmer, Hugh Latimer, Nicholas Ridley en John Bradford.

Brief aan een Christelijke natie - Een blik op hedendaagse godsdienst
In het hedendaagse Amerika is het aantal evangelische Protestantse Christenen ongeveer twee maal zo groot als het aantal volgelingen van het Rooms-katholicisme.⁹ Wereldwijd heeft de Rooms-katholieke Kerk enorme stappen gezet om enkele kloven te overbruggen. In 1964 had Paus Paulus VI een ontmoeting met de Oosters-orthodoxe leider, Oecumenisch Patriarch Athenagoras I. Hij ontbond de anathema's van het Grote Schisma uit 1054. Een soortgelijke poging naar het oecumenisme vond in 1994 plaats toen het document "Evangelicals and Catholics Together ("Evangelischen en Katholieken samen") werd gepubliceerd door Charles Colson en John Neuhaus. Beide verzoeningspogingen ontvingen de nodige kritiek, vanwege de duidelijke doctrinaire verschillen, maar toch leidde geen van beide tot gewelddadige reacties, zoals eerder in de geschiedenis wel het geval was geweest, of tot gewelddadige acties zoals van de tegenwoordige extremistische volgelingen van de Islam.

Tenslotte kunnen we observeren dat echte Christelijke gelovigen tegenwoordig zowel in de Rooms-katholieke Kerk als in de Protestantse kerken kunnen worden aangetroffen. Daar tegenover staat dat veel mensen uit beide stromingen de naam van Christus opeisen, maar Hem niet werkelijk representeren, zoals Sam Harris en Richard Dawkins ontdekten door brieven die zij ontvingen. Jezus versterkt deze waarheid in Matteüs 13:24-30, de passage die algemeen bekend staat als de gelijkenis van het graan en het onkruid. In drie van de vier evangelies vraagt Jezus aan Petrus: "Wie ben ik volgens jou?" Deze vraag schreeuwt om een reactie van alle mensen die vandaag in leven zijn, omdat het correcte antwoord leidt tot een leven dat voor altijd veranderd zal worden, en wel in een zeer positieve richting, door de genade van God.

Lees verder!