Christelijke filosofie

Christelijke filosofie – Inleiding
Wat is de Christelijke filosofie? Omdat een geloof in de Bijbelse openbaring vereist is, zou je kunnen denken dat het Christelijke wereldbeeld onmogelijk een eigen filosofie zou kunnen hebben. Volgens de seculiere levensbeschouwingen zijn het naturalisme en het materialisme stevig geworteld in de moderne wetenschappelijke methodologie en de verlichte menselijke ervaring. Hoe kunnen wij als Christenen, die een bestaan of een realiteit buiten het materiële domein moeten postuleren, ooit hopen te bewijzen dat onze overtuigingen waar, redelijk en rationeel zijn en zelfs de moeite waard zijn om voor te leven en sterven?

Helaas nemen sommige Christenen juist een dergelijke houding aan; zij concluderen dat hun geloof onverdedigbaar is. Zij problemen het hele probleem te omzeilen door te stellen dat wat zij geloven "alle rede te boven gaat". Deze Christenen wijzen op Kolossenzen 2:8, waarin Paulus schrijft “...laat u niet meeslepen door holle en misleidende theorieën..." en hieruit de conclusie trekken dat God niet wil dat wij ons bezighouden met een verwaand en bedrieglijk vakgebied als de filosofie. Maar mensen die dit vers gebruiken als een soort "anti-filosofie" tekst laten vaak het einde van het vers weg, waarin Paulus het soort filosofie beschrijft waar hij tegen waarschuwt: "...die op menselijke tradities zijn gebaseerd en zich richten op de machten van de wereld en niet op Christus."

Christelijke filosofie – Geloof en rede
Wat de Christelijke filosofie betreft vraagt de Bijbel ons niet om de rede achter te laten zodat we zijn waarheden kunnen aanvaarden. "Komt dan," lezen we in Jesaja, "en laat ons samen rechten, zegt de HEERE; al waren uw zonden als scharlaken, zij zullen wit worden als sneeuw..." (Jesaja 1:18, Statenvertaling). Dit betekent eigenlijk: "Kom nu, laten we samen redeneren (gezond verstand gebruiken) om te kijken wie er gelijk heeft..." De apostel Petrus moedigt Christenen aan om logische, overtuigende redenen aan te voeren voor hun hoop in Christus (1 Petrus 3:15). Maar is dat mogelijk? Is het Christelijke geloof, in het bijzonder de Christelijke filosofie, verdedigbaar?

C.E.M. Joad, die het grootste gedeelte van zijn leven geloofde dat het bestaan van God onaanvaardbaar was, concludeerde uiteindelijk het volgende: "Omdat het mij toeschijnt dat... de godsdienstige kijk op het universum beter overeenkomt met de feiten van de ervaring dan enige andere, ben ik er geleidelijk toe aangezet om deze kijk te omarmen.”¹ Hij concludeerde zijn lange persoonlijke pelgrimstocht met de volgende uitspraak: "Ik geloof nu dat de balans van redelijke overwegingen zwaar naar de zijde van de godsdienstige, zelfs de Christelijke kijk op de wereld leunt."² Dit is dezelfde Joad die op de BBC radio samen met Bertrand Russell het Christendom aanviel.

Veel mensen die besluiten zich te bezinnen op de diepere vraagstukken van het leven - "Hoe kwam ik hier? Waarom ben ik hier? Waar zal ik naartoe gaan?" - ontdekken eenvoudig dat het Christendom deze vragen vollediger beantwoordt dan enige andere levensbeschouwing. Mensen die eerlijk op zoek gaan naar de waarheid staan vroeger of later oog in oog met de God van de Bijbel. Hoewel sommige mensen plezier beleven aan debatten over de vraag of God al dan niet bestaat, is een dergelijk debat voor de gemiddelde mens irrelevant; hij of zij is zich op het niveau van de ziel bewust van Zijn bestaan. Zelfs in onze tegenwoordige tijd gelooft een overgrote meerderheid in God (sommige enquêtes zeggen zelfs 95%), een waarheid die Paulus ook in het Athene van zijn tijd waarnam (Handelingen 17:23).

Christelijke filosofie – Een rationeel fundament
De primaire leer van de Christelijke filosofie is rationeel omdat hij door heel gewone rationele mannen en vrouwen wordt gevolgd. Maar loopt het Christendom desondanks niet tegen een epistemologisch probleem aan? Hoe kan de Christen dingen "weten" zonder te botsen met wetenschap en ervaring? Hoe verhoudt de kennis, die wij middels een geloof in de Bijbelse openbaring verwerven, zich tot de kennis die verworven wordt via een wetenschappelijke beschouwing van het universum?

Het antwoord is niet zo moeilijk als je misschien zou denken. Alle kennis vereist een geloof. Geloof gaat vooraf aan de rede, of zoals W.J. Neinhardt zegt: "Geloof is, wanneer het correct beschouwd wordt, de verlichting waarmee werkelijke rationaliteit begint."³ Met andere woorden, elke levensbeschouwing begint met een primaire aanname over de aard van de realiteit die niet bewezen kan worden door gebruik te maken van de wetenschappelijke methode of logische gevolgtrekkingen.

Hoewel Marxisten en humanisten de wetenschap willen voorstellen als de primaire bron van alle kennis, en een geloof in de Bijbelse openbaring bestempelen als een blinde tweederangs epistemologie of zelfs als bijgeloof, blijft het toch een feit dat alle methoden van kennisverwerving uiteindelijk op bepaalde aannames berusten. Edward T. Ramsdell schrijft: "De natuurlijke mens is net zozeer een mens met een geloof als de geestelijke mens, maar zijn geloof berust op het hoogste gezag van iets anders dan het Woord van God. De geestelijke mens is net zozeer een mens van de rede als de natuurlijke mens, maar zijn rede functioneert, net als de rede van elk ander mens, binnen het perspectief van zijn geloof.”⁴

Het grootste probleem van de filosofie is niet het probleem van "geloof versus rede". "Het cruciale probleem", zegt Warren C. Young, “is dat sommige denkers op hun zoektocht naar de waarheid hun vertrouwen stellen in een bepaalde verzameling aannames, terwijl andere denkers hun vertrouwen stellen in een heel andere verzameling aannames.”⁵ Dat wil zeggen dat humanisten en Marxisten hun vertrouwen stellen op bepaalde bevindingen van wetenschap en ervaring, maar van geen van beide kan op een rationele manier worden aangetoond dat ze de bron van alle waarheid zijn.

Christenen beroepen zich ook op wetenschap, geschiedenis en persoonlijke ervaring, maar zij beseffen dat dergelijke methoden om de waarheid te ontdekken niet onfeilbaar zijn. Christenen realiseren zich dat wetenschappers fouten maken en dat wetenschappelijke bladen kunnen discrimineren tegen standpunten die zij zelf gevaarlijk vinden. Christenen weten dat de geschiedenis verdraaid of verkeerd voorgesteld kan worden en dat persoonlijke ervaring geen goede bron is voor feiten of kennis. Aan de andere kant geloven Christenen dat de Bijbelse openbaring waar is en dat God Zijn kinderen niet zou misleiden.

Christelijke filosofie – Elke filosofie vereist een zeker geloof
De Christelijke filosofie is geen afwijzing van de rede of van proeven die de waarheid vaststellen. Het Christendom zegt dat het Nieuwe Testament waar is omdat de waarheden die erin staan beproefd kunnen worden. Christenen vragen ongelovigen niet om hun vertrouwen te stellen in een openbaring van oude wijven-verhalen of fabeltjes, maar om een zekere historische bewijslast met rede te overwegen, net zoals een advocaat een betoog kan houden door bewijslast te overwegen om bepaalde feiten vast te stellen. De Christelijke epistemologie is gebaseerd op een bijzondere openbaring, die op zijn beurt gebaseerd is op de geschiedenis, de wetten der bewijsvoering en de wetenschap van de archeologie.

Filosofische naturalisten doen ook aannames waar zij, per definitie, in geloven. Alle naturalisten zijn het erover eens dat er geen bovennatuurlijke zaken bestaan. "En dit punt," zegt Young, "wordt door de naturalisten zelf benadrukt terwijl zij zich helemaal niet druk lijken te maken over het feit dat dit een emotionele en geen logische conclusie is.”⁶

Geloof is van cruciaal belang in elke filosofie. Wanneer we een filosofie ontwikkelen, moeten we enorm voorzichtig zijn dat we ons betoog op de meest ware aannames opbouwen, want als één van de aannames onwaar blijkt te zijn (zoals het geval lijkt te zijn voor de aannames van de evolutietheorie) dan stort de hele filosofie in elkaar. Als de evolutietheorie in elkaar stort (wat heel goed mogelijk is; Dr. Karl Popper gelooft dat evolutie niet voldoet aan de definitie van "een wetenschappelijke theorie"), dan zijn het Marxisme en het humanisme intellectueel dood.

We hebben tot dusver twee dingen vastgesteld met betrekking tot de Christelijke filosofie: een groot aantal mensen vindt dit de meest rationele van alle wereldbeelden, en er is niet meer geloof voor nodig dan voor enige andere filosofie. We kunnen zelfs beargumenteren dat er veel meer geloof nodig is om te geloven in de spontane generatie van de Darwinistische evolutie of de willekeurigheid van de hele natuur (dat wil zeggen dat het universum toevallig is ontstaan), dan om te geloven in de Christelijke doctrine van een Schepper/Schepping.

Christelijke filosofie - Conclusie
De Christelijke filosofie is een volledige levensbeschouwing, een wereldbeeld dat van A tot Z met de Bijbel overeenstemt. Je zult uiteindelijk moeten kiezen tussen een materialistisch/naturalistisch wereldbeeld en een bovennatuurlijk wereldbeeld. En jouw keuze zal voor elk aspect van je leven gevolgen hebben. De Christelijke filosofie omarmt het zinvolle, doelgerichte leven, een leven waarin jij je overtuigingen vorm geeft aan de hand van een samenhangend, redelijk en waarheidsgetrouw wereldbeeld. Als Christen met een dergelijk wereldbeeld zul je niet stuurloos ronddobberen en met elke seculiere doctrine meewaaien. "Op een vergelijkbare manier," zegt Dr. Young, "kan gezegd worden dat de Christelijke filosoof en theoloog bekend moet zijn met de concurrerende wereldbeelden van zijn tijd. Filosofie is uiteindelijk een leefstijl, en de Christen gelooft dat hij de enige ware weg volgt - het ware patroon voor het leven. Het is de taak van elke Christelijke leider om de ideologieën van zijn tijd te begrijpen zodat hij in staat zal zijn om hun uitdagingen het hoofd te bieden. Dit is een voortdurende taak, want ook al verandert het wereldbeeld van de Christen niet, de wereld om hem heen verandert wel. En dus is er een voortdurende waakzaamheid vereist voor deze taak waarin de relevantie van de Christelijke realistische filosofie aan een veranderende wereld wordt getoond. Aan een dergelijke taak, aan een dergelijk ideaal, moet de Christelijke leider zich toewijden.”^{7, 8}

Leer meer!