Christelijke sociologie
Christelijke sociologie - Inleiding
Alle sociologen, Christelijk en seculier, erkennen het bestaan van sociale instellingen zoals het gezin, de kerk en de staat. Maar zij verschillen van mening over de oorsprong, het gezag en het doel van deze instellingen en hoe zij zich verhouden tot het individu. Deze verschillen komen voort uit vooronderstellingen die een onderdeel vormen van hun wereldbeeld of levensbeschouwing.
Het Christelijke wereldbeeld onderwijst dat God mannen en vrouwen naar Zijn gelijkenis heeft geschapen; maar de atheïstische wereldbeelden onderwijzen dat mannen en vrouwen evoluerende dieren zijn. De atheïstische wereldbeelden zijn overheersend onder de moderne sociologen, die God, Adam en Eva, de hof van Eden en de heilige aard van het gezin als pre-wetenschappelijke mythen beschouwen. Christenen begrijpen dat deze foutieve kijk verantwoordelijk is voor een groot aantal wantoestanden in de hedendaagse samenleving, zoals drugs- en alcoholmisbruik, misdaad, abortus, seksuele perversies, ziekte en armoede.
Christelijke sociologie - Vrije wil en samenleving
De Christelijke sociologie erkent de vrije wil en de persoonlijke verantwoordelijkheid van het individu. Daarmee verschilt de Christelijke sociologie wezenlijk van de atheïstische sociologie. De atheïstische benaderingen beweren dat de samenleving bepalend is voor ons bewustzijn en onze handelingen. Het Christendom stelt daarentegen dat wij allen de keuze hebben tussen juist en onjuist, tussen goed en kwaad, en dat wij hiermee onze samenleving vorm geven (in plaats van andersom).
Het Christendom geeft ons controle over onze samenleving, maar vereist ook dat wij verantwoordelijk zijn voor onze eigen keuzes. In het Christelijke wereldbeeld moeten wij de gevolgen van onze daden onder ogen zien. In de eerste hoofdstukken van het boek Genesis waren Adam en Eva ongehoorzaam aan God in de hof van Eden. Dat leidde niet alleen tot hun verbanning uit dat paradijs, maar ook tot een vloek over het hele menselijke ras. William Stanmeyer legt dit uit: "Als het gedrag van de mens op de een of andere manier bepaald zou worden door genetische code of externe sociale factoren, dan zou geen enkele rechtvaardige rechter hem ooit de schuld geven van de slechte dingen die hij doet. Maar de Schrift leert ons glashelder dat God Adam en Eva de schuld gaf, omdat zij toegaven aan de verleiding om ongehoorzaam te zijn. Zijn straf voor hen was daarom gepast."1
Het verslag over Adam en Eva's zonde in het boek Genesis laat niet alleen zien dat wij verantwoordelijk zijn voor onze daden, maar ook dat wij ten opzichte van God schuldig zijn. Een Christelijke schrijver zegt: "Schuld is een van de belangrijkste realiteiten in het bestaan van de mens"2. De Christelijke sociologie probeert daarom de samenleving te begrijpen in het licht van onze vrije wil en de gevolgen van onze eigen keuze om ons van God af te keren. Door de zondeval zijn alle samenlevingen in de geschiedenis gekenmerkt geweest door vervreemding, imperfectie en zonden.
Enkele historische voorbeelden van onze imperfecties en onze vervreemde toestand zijn de volgende: Rousseau bracht elk van zijn vijf kinderen in een weeshuis onder; de dichter Shelley leefde in een nachtmerrie; en de apostel Paulus noemde zichzelf de grootste van alle zondaars. Er kunnen hele boekdelen gevuld worden met de geschiedenis van de duistere kant van onze menselijke toestand. Het is een verhaal over degeneratie en devolutie in plaats van evolutie. Deze vervreemding is waarneembaar in al onze relaties: met God, met anderen en zelfs met onszelf. Sociologen die begrijpen dat wij vanwege onze zonden van God vervreemd zijn, zullen data anders interpreteren dan mensen die geloven dat wij van nature goed zijn, maar verdorven zijn door onze samenleving en onze omgeving.
Christelijke sociologie - De inherente waarde van het individu
De Christelijke sociologie neemt echter geen pessimistisch standpunt in over de samenleving, ook al lijkt het alsof wij altijd slechte beslissingen nemen en slechte keuzes maken. Integendeel. De Christelijke sociologie neemt een optimistisch standpunt in, omdat het feit aanvaard wordt dat God ons genadig is, ondanks onze fouten en zonden. Onze vrijheid onder God en onze verantwoordelijkheid tegenover God geven ons veel meer waardigheid en maken ons veel belangrijker dan mogelijk is in deterministische levensbeschouwingen. Francis Schaeffer legt uit dat wij "geen raderen in een machine zijn,... geen rekwisiet in een toneelstuk; [wij] kunnen de geschiedenis werkelijk beïnvloeden. Vanuit het Bijbelse standpunt [zijn wij] verloren, maar toch waardevol."3 Christenen als William Carey en William Wilberforce slaagden er bijvoorbeeld in om hun samenleving en de geschiedenis te veranderen door de slavenhandel te beëindigen.4
Het Christelijke wereldbeeld erkent dat elk mens waardevol is en dat elk mens een bijdrage aan de samenleving kan leveren. In plaats van individuen te beschouwen als hulpeloze wezens onder de druk van samenleving en omgeving, vinden Christelijke sociologen de mens belangrijker dan de sociale instelling. C.S. Lewis legt uit dat atheïsten geloven "dat landen, klassen, beschavingen belangrijker moeten zijn dan het individu", omdat "individuen slechts zo'n zeventig jaar leven terwijl de groep eeuwenlang kan blijven bestaan. Maar voor de Christen zijn individuen belangrijker, omdat zij eeuwig leven; rassen, beschavingen, enzovoorts zijn hiermee vergeleken slechts eendagsvliegen."5
Ook al beschouwt de Christelijke sociologie het individu belangrijker dan de sociale orde, toch is de sociale orde in het Christelijke wereldbeeld belangrijk. Wij zijn geschapen om sociale wezens te zijn (Genesis 2:20) en naast onze persoonlijke relatie met God erkennen wij de rol die de samenleving in de geschiedenis speelt. S.D. Gaede benadrukt onze natuurlijke sociale aard: "God ontwierp het menselijke wezen om een schepsel met relaties te zijn. Dit is belangrijk. De mensheid werd geschapen om relaties met andere schepsels te ontwikkelen. Dat was geen ongeluk. Het was niet het gevolg van de zonde. Het was een doelgericht onderdeel van de schepping."6 Desalniettemin ervaren wij vanwege onze zondeval onophoudelijk een vervreemding, die door Gaede wordt bestempeld als een "relationeel dilemma". Omdat Christenen de oorzaak van dit dilemma begrijpen, kunnen wij anderen helpen om niet alleen het probleem te begrijpen, maar ook de oplossing.
Christelijke sociologie - Conclusie
De Christelijke sociologie erkent de waarde van zowel individuen als sociale instellingen. Als individuen staat het ons vrij om keuzes te maken, maar onze keuze om ons van God af te keren heeft ons van Hem en anderen vervreemd. De samenleving als geheel is eveneens in zonde vervallen, onvolmaakt en verantwoordelijk voor gemaakte keuzes en aangenomen houdingen. Deterministische wereldbeelden die de vrije wil van individuen en sociale instellingen ontkennen, ontkennen het belang van beide. Niets kan op een betekenisvolle manier worden beoordeeld, als alle individuele en gezamenlijke handelingen het gevolg zijn van externe krachten. Jesaja 46:8-11 toont ons Gods plan, waarmee Hij niet alleen onze daden zal beoordelen, maar ook ons vermogen om te doen wat wij besluiten te doen.
Als mensen hebben wij te maken met de gevolgen van onze keuzes wanneer wij onze samenleving vorm geven. God geeft ons de verantwoordelijkheid om de sociale instellingen die Hij heeft ingesteld, zoals het gezin, de staat en de kerk, te beschermen en te besturen. Gezinnen zijn niet alleen belast met een voortplantende functie, maar zijn ook verantwoordelijk voor opvoeding en onderwijs. De staat is belast met de toepassing van rechtvaardigheid, vooral op het gebied van wetten en openbare orde. De kerk is belast met het tonen van Christelijke liefde binnen de kerk en buiten de kerk (in de gemeenschap).
Wij allen zullen aan God verantwoording moeten afleggen voor de richting waarop deze instellingen de maatschappij leiden. Maar diezelfde verantwoordelijkheden wijzen ook op de zegeningen van onze vrije wil. Wij zijn tegelijkertijd het eigendom van een liefdevolle en rechtvaardige God; onze vrijheid gaat hand in hand met verantwoordelijkheden, plichten en werk. Het staat ons niet vrij om chaos te veroorzaken in de sociale orde; maar het staat ons vrij om andere mensen en God met liefde te dienen. Dat is de oproep van God aan het menselijk ras.
Voetnoten:
Met toestemming gebruikt, uit het boekUnderstanding the Times: The Collision of Today’s Competing Worldviews(2e editie), David Noebel, Summit Press, 2006. Met dank aan John Stonestreet, David Noebel en de Christian Worldview Ministry van Summit Ministries. Alle rechten voorbehouden in het origineel.
1 William A. Stanmeyer, Clear and Present Danger (Ann Arbor, MI: Servant Books, 1983), 161.
2 Rousas J. Rushdoony, Politics of Guilt and Pity (Fairfax, VA: Thoburn Press, 1978), 1.
3 Francis A. Schaeffer, Death in the City (Downers Grove, IL: InterVarsity Press, 1976), 21.
4 Hugh Thomas, The Slave Trade: The Story of the Atlantic Slave Trade: 1440–1870 (New York, NY: Simon and Schuster, 1999). De beëindiging van de slavenhandel was een van de grote mijlpalen in de menselijke geschiedenis. Dit werd voornamelijk door evangelische Christenen tot stand gebracht, zie Thomas Sowell, Black Rednecks and White Liberals (San Francisco, CA: Encounter Books, 2005), p. 116, “Bovendien kwam de principiële stimulus binnen de Westerse beschaving om de slavernij af te schaffen van zeer conservatieve godsdienstige activisten - mensen die men tegenwoordig het 'religieuze rechtse' kamp zou noemen. In onze tegenwoordige termen zou dit verhaal niet erg 'politiek correct' zijn. Daarom wordt het genegeerd, alsof het nooit gebeurd zou zijn.”
5 C.S. Lewis, God in the Dock (Grand Rapids, MI: Eerdmans, 1972), 109–110.
6 S.D. Gaede, Where Gods May Dwell (Grand Rapids, MI: Zondervan, 1985), 75–6.
Wat is uw reactie?
