Levensbeschouwingen

Levensbeschouwingen – Wat zijn levensbeschouwingen?
Wat is een goede definitie van "levensbeschouwingen"? In zijn publicatie “The Universe Next Door” zegt James Sire dat een “levensbeschouwing een verplichting is, iets waar het hart zich per definitie naar richt, en dat uitgelegd kan worden als een verhaal of een verzameling van vooronderstellingen (dat zijn aannames die waar, gedeeltelijk waar of volledig fout kunnen zijn) waar wij onszelf – bewust of onbewust, consequent of inconsequent – aan vasthouden over wat wij als realiteit beschouwen, en wat ons de basis geeft voor hoe we leven, wat we doen en wie we zijn.”¹

In een ander boek, “Naming the Elephant”, verscherpt James Sire zijn definitie van een “levensbeschouwing” tot de volgende uitspraak: “Een levensbeschouwing is een verzameling van vooronderstellingen (aannames die waar, gedeeltelijk waar of volledig fout kunnen zijn) waar wij onszelf – bewust of onbewust, consequent of inconsequent – aan vasthouden aangaande de primaire werkelijkheid van onze wereld.”²

Eenvoudig gezegd: een levensbeschouwing (of “wereldbeeld”) is een verzameling overtuigingen die jij als waarheid aanneemt en waar jij naar leeft. Het is een soort speciale bril die jij elke morgen opzet om de wereld te kunnen bekijken door jouw versie van de realiteit.

Levensbeschouwingen – Wat is jouw levensbeschouwing?
Heb jij wel eens nagedacht over jouw eigen levensbeschouwing? Heb je er wel eens echt goed naar gekeken? Heb je jouw overtuiging wel eens op de proef gesteld en er gaatjes in geprikt? Wat is jouw persoonlijke levensbeschouwing?

In zijn voorwoord op het boek “Making Sense of Your World” verklaart Dr. Norman Geisler: “De waarheid is dat een levensbeschouwing als gekleurd glas is; ze kleurt alles waar we naar kijken. Een levensbeschouwing is een raster waar we ons hele leven doorheen bekijken. Daardoor helpt ze ons om onze gedachten, waarden en beslissingen te vormen. Maar helaas weten de meeste mensen niet eens wat hun levensbeschouwing is, hoe ze er aan gekomen zijn en hoe belangrijk zoiets is in hun leven.”³

De Amerikaanse organisatie Summit Ministries helpt mensen om hun levensbeschouwing in kaart te brengen door onze kernovertuigingen in tien “denkcategorieën" onder te brengen: (1) theologie, (2) filosofie (3) ethiek (4) biologie (5) psychologie, (6) maatschappijleer (7) recht (8) politiek (9) economie en (10) geschiedenis. Jouw verzamelde overtuigingen in deze tien categorieën helpen jou om je algemene levensbeschouwing te begrijpen, of die nu Christelijk theïstisch, seculier humanistisch, kosmisch-humanistisch (Oosterse filosofie en/of Westerse New Age), Islamitisch, Marxistisch-Leninistisch, of Postmodern is.⁴

Levensbeschouwingen – Jouw antwoorden op fundamentele levensvragen
Je kunt jouw persoonlijke levensbeschouwing ook leren begrijpen door te kijken welke antwoorden jij geeft op belangrijke vragen over het leven. James Sire gebruikt zeven centrale vragen om bij de kern van elke levensbeschouwing te komen:

1. Wat is de hoogste realiteit – de echte echtheid? Ons antwoord hierop zou kunnen zijn: “God”, of “de goden” of “de materiële kosmos” (zeg maar: de oerknaltheorie).
2. Wat is onze externe realiteit, ofwel, hoe ziet de wereld om ons heen er uit? Hier laat ons antwoord zien of we denken dat de wereld geschapen is, dan wel vanzelf is ontstaan, chaotisch of juist geordend is, materieel is of geestelijk, en of we onze eigen subjectieve relatie met de wereld willen benadrukken, dan wel objectief naar de wereld willen kijken zonder onze eigen subjectieve inbreng.
3. Wat is een mens? Hier kunnen we bijvoorbeeld antwoorden: “een heel complexe machine”, “een slapende god”, “een wezen dat gemaakt is naar Gods evenbeeld” of “een blote aap”.
4. Wat gebeurt er met iemand na de dood? Hier kunnen we antwoorden: “persoonlijke vernietiging” of “overgang naar een hogere vorm” of “reïncarnatie” of vertrek naar een vaag bestaan “aan gene zijde”.
5. Hoe kunnen we überhaupt iets weten? Voorbeeldantwoorden kunnen zijn dat wij gemaakt zijn naar het beeld van een alwetende God, of dat bewustzijn en rationaliteit zich - al naar gelang wat toevallig overleefde - ontwikkeld hebben tijdens een langdurig evolutieproces.
6. Hoe weten we wat goed of fout is? Wederom, misschien zijn we gemaakt naar het beeld van God wiens karakter goed is; of goed en fout worden alleen bepaald door menselijke keuzes of door wat toevallig goed aanvoelt; of wat wij vinden wordt simpelweg aangestuurd door culturele of persoonlijke overlevingsdrang.
7. Wat is de betekenis van de menselijke geschiedenis? Hier kunnen we op antwoorden: “om het doel van God of de goden te vervullen”, “om een paradijs op aarde te maken”, “om mensen voor te bereiden op een leven in samenzijn met een liefhebbende en heilige God”, enzovoort.⁵

Levensbeschouwingen – Conclusie
Of we het nu beseffen of niet, levensbeschouwingen zijn onze basis. Een samenhangende levensbeschouwing vormt de ondergrond voor onze morele waarden en hoe we in overeenstemming daarmee handelen. Onze levensbeschouwing geeft het globale perspectief van waaruit we onduidelijk bewijsmateriaal interpreteren. Wanneer we ons geconfronteerd zien met méér dan één geloofwaardige verklaring, zullen we dat bewijsmateriaal altijd bekijken op een manier die past bij de beschouwing die we al hebben over de wereld.

Maar onthoud: levensbeschouwingen kunnen bewust of onbewust, consequent of inconsequent waar, gedeeltelijk waar of volledig fout zijn. Daarom kan een levensbeschouwing die op zich wel heel redelijk lijkt, vreselijk verkeerd zijn. Zelfs de best opgeleide mens op aarde kan een fout beeld van de realiteit hebben. Dus vragen wij opnieuw: heb jij jouw levensbeschouwing onlangs nog wel eens echt goed bekeken? Kloppen jouw overtuigingen echt met de werkelijkheid?

Leer meer over levensbeschouwingen!