Seculiere wetenschap

Seculiere wetenschap – Inleiding
De kern van de seculiere wetenschap wordt goed samengevat door George Gaylord Simpson: “De mens is het gevolg van een doelloos en natuurlijk proces dat hem niet in gedachten had. Hij was niet gepland. Hij is een toestand van materie, een levensvorm, een soort dier, van de orde der Primaten, nauw of losjes verwant aan al het andere leven en aan alles wat materieel is.”¹

Het geloof in evolutie is niet zo cruciaal voor het humanistische wereldbeeld als zijn atheïstische theologie en naturalistische filosofie. De humanistische ideeën over de oorsprong van het leven kunnen zelfs beschouwd worden als een bijzondere dimensie van deze vakgebieden. Zonder evolutietheorie zou de humanist op God moeten vertrouwen voor de oorsprong van het leven, wat zijn atheïsme onvermijdelijk zou verwoesten. Daarom wordt de evolutietheorie door alle seculier humanisten omarmd.

Het Humanistisch Manifest I stelt: “Het humanisme gelooft dat de mens een onderdeel is van de natuur en dat hij is voortgekomen als gevolg van een voortgaand proces.”² Dit geloof wordt weergalmd in het Humanistisch Manifest II, waarin beweerd wordt dat “de wetenschap bevestigt dat het menselijke ras een product is van natuurlijke evolutionaire krachten.”³ En in het Humanistisch Manifest 2000 zegt Kurtz: “De evolutietheorie en de standaarden van de ecologie zouden ook bestudeerd moeten worden.”⁴

Voor de humanist is atheïstische evolutie niet slechts één van vele mogelijkheden; het is de enige optie die compatibel is met hun levensbeschouwing. Creationisme en “Intelligent Design” worden gezien als vijanden van de wetenschap.

Seculiere wetenschap – De rol van de wetenschap
Humanisten vertrouwen op de seculiere wetenschap als de primaire kennisbron. Zij beweren dat een ware definitie van wetenschap alle bovennatuurlijke verklaringen voor enige gebeurtenis in de natuur, waaronder de oorsprong van het leven, uitsluit. Humanisten vinden dat de wetenschapper alleen moet bestuderen wat er in de natuur plaatsvindt en voor alle gebeurtenissen naturalistische verklaringen moet zien te vinden. Op deze manier valt het bovennatuurlijke buiten de grenzen van de wetenschap.

Het mag duidelijk zijn dat bovennatuurlijke verklaringen voor de oorsprong van het leven niet aanvaard kunnen worden, als aangenomen wordt dat de wetenschap de beste methode is om kennis te vergaren en dat er in de wetenschap geen plaats is voor het bovennatuurlijke. Julian Huxley vat het als volgt samen: “De moderne wetenschap moet een bijzondere schepping of een goddelijke hand uitsluiten.”⁵

Waarom moet de “moderne” wetenschap een bijzondere schepping uitsluiten? Omdat de wetenschap, zoals we hebben opgemerkt, het bovennatuurlijke niet kan waarnemen of meten en dus niet in staat is om hierover enige kennis te verwerven. Maar volgens deze definitie kan de wetenschap ook geen uitspraken doen over de evolutietheorie, omdat eenmalige historische gebeurtenissen, zoals de oorsprong van het leven, buiten de parameters van de wetenschappelijke methode vallen. De reden is dat dergelijke gebeurtenissen niet herhaald, waargenomen, beproefd of weerlegd kunnen worden.⁶ Dienovereenkomstig is noch het creationisme, noch de evolutieleer, strikt genomen “wetenschappelijk”.

Toch staan humanisten erop dat de evolutietheorie wetenschappelijk is en dat het idee van een Grandioze Ontwerper dat niet is. Isaac Asimov beschrijft in het kort hoe bekrompen de humanisten zijn ten opzichte van een bijzondere schepping: “Voor mensen die in de wetenschap zijn opgeleid, lijkt het creationisme een slechte droom, een plotse herbeleving van een nachtmerrie, een vernieuwde opmars van een duister leger om de vrije gedachte en de verlichting uit te dagen.”⁷

Seculiere wetenschap – Evolutie als “feit”
De seculiere wetenschap is geworteld in Darwiniaanse evolutie. Carl Sagan zei heel eenvoudig: “Evolutie is een feit, geen theorie.”⁸ Huxley beweert: “Het eerste punt dat we moeten stellen is dat Darwins theorie geen theorie meer is, maar een feit... Darwinisme is zogezegd volwassen geworden. We hoeven ons niet meer druk te maken over het bewijzen van de feitelijkheid van evolutie.”⁹ Antony Flew was gechoqueerd door het “ongelooflijke” idee dat er een tijd was waarin “het feit van de evolutionaire oorsprong der soorten” door het Vaticaan in twijfel werd getrokken.¹⁰

Humanisten beweren dus dat de feitelijkheid van de evolutie verband houdt met veranderingen binnen een levenssoort (micro-evolutie) en met macro-evolutie, ofwel de transmutatie van een soort. Met andere woorden, humanisten beweren niet alleen dat de wetenschap bewezen heeft dat honden kunnen evolueren tot snellere of grotere rassen; zij beweren bovendien dat alle honden, en zelfs alle zoogdieren, uit reptielen evolueerden, dat reptielen uit amfibieën evolueerden, amfibieën uit vissen, enzovoorts enzovoorts, helemaal terug tot het eerste levende organisme. Zij geloven met heel hun hart in Darwins conclusie dat veranderingen op het macro-niveau na verloop van tijd kunnen plaatsvinden, omdat micro-evolutionaire veranderingen binnen de soorten plaatsvinden.

Seculiere wetenschap – Conclusie
Het betoog van de seculiere wetenschap voor de evolutieleer rust op zes specifieke zuilen: spontane generatie, natuurlijke selectie, de strijd om te overleven, voordelige mutaties, aanpassingen en het fossielenbestand (zie de artikelen over dit onderwerp op onze website). Maar in de afgelopen dertig jaar heeft het fossielenbestand alleen maar hindernissen opgeworpen voor de pogingen om macro-evolutie te bewijzen. Daarom hebben sommige evolutionisten Darwins oorspronkelijke theorie van geleidelijke veranderingen de rug toegekeerd en postuleren zij een zogenaamd “punctuated equilibrium” (een “doorbroken evenwicht”) om de laatste zuil van hun theorie te redden.

Het humanisme vertrouwt op de evolutieleer voor meer zaken dan slechts een theorie voor de oorsprong van het leven. De evolutietheorie heeft significante gevolgen voor ethiek, sociologie, recht en politiek. Humanisten zien de evolutieleer als het correcte fundament voor de levensbeschouwing van individuele mensen en zij geloven dat een juist begrip van de wereld uit dit perspectief voortkomt.

Om deze reden zijn humanisten voorstanders van het onderwijzen van de evolutieleer als een “feit” in het hele onderwijssysteem. Op deze manier verbannen zij het bovennatuurlijke, en God in het bijzonder, naar de wereld van de literaire mythologie. Humanisten verwachten niet slechts dat de evolutieleer als een feit wordt onderwezen in het biologielokaal, maar zij geloven (om Julian Huxley's woorden te gebruiken) dat “het essentieel is dat de evolutieleer de centrale kern van het onderwijssysteem wordt, omdat juist de evolutie, in een brede zin, de anorganische natuur met het leven verbindt, en de sterren met de aarde, en materie met intellect, en dieren met de mens. De menselijke geschiedenis is een voortzetting van de biologische evolutie in een verschillende vorm.”¹¹

Maar sinds Huxley staat een groot gedeelte van de discussies in de wetenschappelijke gemeenschap ongunstig tegenover Darwin. Zoals Stephen Meyer schrijft:

In het afgelopen decennium is de doeltreffendheid van [natuurlijke] selectie en [genetische] mutatie als een mechanisme om morfologische nieuwigheden te genereren in twijfel getrokken in een groot aantal wetenschappelijke verhandelingen en boeken. Slechts een beknopt overzicht van de literatuur zal dat duidelijk maken. Thomson (1992:107) twijfelde eraan dat morfologische veranderingen op een grotere schaal zouden kunnen accumuleren via kleinere fenotypische veranderingen op het genetische niveau van een populatie. Miklos (1993:29) beweerde dat neo-Darwinisme niet in staat is om een mechanisme aan te dragen dat vernieuwingen op een grotere schaal kan produceren wat betreft vorm en complexiteit. Gilbert en anderen (1996) probeerden een nieuwe theorie van evolutionaire mechanismen te ontwikkelen om het klassieke neo-Darwinisme aan te vullen, omdat dit volgens hun de macro-evolutie niet adequaat kon verklaren.¹²

Lees verder - Humanistische psychologie!