Het atheïstische geloof

Het atheïstische geloof - De atheïstische redenering
Toen ik vandaag van Colorado Springs naar Denver reed, was de mist zo dicht dat ik de auto voor me nauwelijks kon zien, laat staan de pracht van de Rocky Mountains in het Westen. Ik luisterde naar een radioprogramma van Tim Keller, voorganger van de "Redeemer Presbyterian Church" in Manhattan. Hij maakte enkele interessante opmerkingen over de aard van geloof. In het huidige onophoudelijke debat tussen theïsten an atheïsten wordt vaak beweerd dat theïsten bij de vorming van hun levensbeschouwing op hun geloof vertrouwen, terwijl de atheïsten op de rede vertrouwen. Maar een dergelijke zwart-witte dichotomie is te simplistisch en strookt niet met de werkelijkheid.

Het atheïstische geloof tegenover een godsdienstige overtuiging
Mensen met een atheïstische overtuiging én mensen met een godsdienstige overtuiging geloven de dingen die zij geloven op basis van een combinatie van geloof en rede. Noch de atheïst, noch de theïst vertrouwt enkel en alleen op de rede. Beiden vertrouwen ook op een geloofscomponent. Wij allen geloven overigens slechts heel weinig dingen die niet in zekere mate te maken hebben met een vorm van geloof. Wanneer wij bijvoorbeeld door een groen stoplicht rijden, dan moeten we geloven dat de weggebruikers om ons heen daadwerkelijk voor hun rode licht zullen stoppen.

Richard Dawkins, schrijver en bioloog aan de Universiteit van Oxford suggereert dat een godsdienstig geloof een "virus van het verstand" is. In een artikel dat hij in 1991 schreef met de titel "Virussen van het verstand" zegt hij: "Net als computervirussen zullen succesvolle virussen in het verstand moeilijk door hun slachtoffers te ontdekken zijn. Als jij er een slachtoffer van bent, dan is de kans aanzienlijk dat jij je er niet van bewust bent en het misschien zelfs krachtig ontkent." Mensen die aan het "memetische" virus van een godsdienstig geloof lijden zijn zich er dus niet van bewust dat ze door een bron van buitenaf worden beïnvloed.

Daarentegen schrijft de apostel Paulus het volgende over ongelovigen: "Maar hun denken raakte verstard, want tot op de dag van vandaag is diezelfde sluier aanwezig als zij lezen in het oude verbond. Hij wordt niet weggenomen, omdat alleen Christus hem laat verdwijnen" (2 Korintiërs 3:14). Volgens het Christendom kan Richard Dawkins op een vergelijkbare manier verblind zijn en wordt zijn arrogante en superieure houding veracht door de God die Hij ontkent.

Het atheïstische geloof - Geloof is een gemeenschappelijke menselijke ervaring
Maar hier zit de kneep wat betreft atheïstische en religieuze overtuigingen. Dr. Keller werd niet bedrogen door het feit dat er een geloof in ons allen schuilt. Hij was juist geïntrigeerd door de manier waarop verschillende mensen hun geloof tot uiting laten komen. Denk er eens over na. Vanwege onze verschillende levensbeschouwingen ontdekt ieder van ons een gevoel ergens bij te horen. Of je nu een moslim, een Christen, een Hindoe of een vrijdenker bent, je zult andere mensen vinden die het met jouw levensbeschouwing eens zijn. Je zult ook al snel ontdekken dat er nog veel meer mensen zijn die het niet met jouw overtuigingen eens zijn en die jouw overtuigingen gewoon als onjuist beschouwen. Wat wij allen met elkaar gemeen hebben is dat we de neiging hebben om mensen die anders denken te marginaliseren. We vinden onszelf vaak beter dan andere mensen die niet op een zelfde manier "verlicht" zijn.

Wat dat betreft kunnen we het alleen maar met Christopher Hitchens eens zijn. Godsdienst vergiftigt inderdaad alles. En in zijn debat met Frank Turek maakt hij dat erg duidelijk. Christopher zei toen: "Is het niet zo klaar als een klontje dat mensen die de hardvochtigste, wreedste, afgrijselijkste gruweldaden van alle begaan, zonder aanzien des persoons, dit juist doen omdat zij geloven dat zij hiervoor een goddelijk mandaat hebben?" In een groot aantal gevallen, zo moeten we nederig toegeven, heeft hij gelijk. Maar was Pol Pot dan niet wreed zonder aanzien des persoons? Was Jozef Stalin dan niet hardvochtig en wreed? Stalin handelde ook zonder aanzien des persoons. Hij vermoordde enorme aantallen mensen van allerlei overtuigingen.

Richard Dawkins suggereert in "The God Delusion" ("God als misvatting") dat deze mensen weliswaar atheïsten waren, maar dat zij niet door hun atheïsme werden aangezet tot dergelijke gruweldaden. Stalins atheïsme had hem wellicht niet tot moord aangezet als zijn atheïsme hem niet eerst had geleid tot een marginalisatie van de massa. Zijn atheïsme leidde tot een suprematie van zichzelf en de marginalisatie van anderen, wat vervolgens tot zijn genocidale daden leidde. In zijn boek "Contribution to Critique of Hegels Philosophy of Right" beschreef Karl Marx godsdienst als "opium voor de massa". Gevoelens van suprematie zullen al snel naar boven komen wanneer iemand ervan overtuigd is dat alle andere mensen in een metaforische drugswaan rondlopen. Op het gebied van gruweldaden rennen alle godsdiensten, inclusief het atheïsme, een nek-aan-nekrace. Maar waarom is dat zo?

Het atheïstische geloof - De conclusie
Waar het op neerkomt is dat mensen niet tot gruweldaden overgaan omdat zij een atheïstisch geloof of een godsdienstige overtuiging hebben, maar veeleer door de verraderlijke verleiding van macht en de bedrieglijke trots waardoor zij overvallen worden. Deze leiden tot een vals gevoel van morele superioriteit. Wanneer een individu of een groep zichzelf als superieur beschouwt ten opzichte van mensen in een andere groep - wanneer hij zichzelf ziet als iemand die meer waard is, meer weet of meer verlicht is - dan is hij op weg om anderen mentaal, verbaal en zelfs lichamelijk te misbruiken. Wanneer godsdienst ertoe leidt dat mensen anderen als minderwaardig beschouwen, dan bederft dat inderdaad alles.

Ontdek iets beters!