Islamitische geschiedenis

Islamitische geschiedenis – Inleiding
Muhammad Qutb geeft ons het klassieke citaat over de Islamitische kijk op de geschiedenis: “De Islam is de enige toekomstige hoop voor de mensheid; en zijn zegevierende opkomst uit de huidige ideologische oorlogvoering is de enige garantie voor de redding van de mens.”¹

Mohammad, de grondlegger en de profeet van de Islam, werd rond 570 na Christus geboren in een cultuur die gekenmerkt werd door polytheïsme en animisme. Maar tijdens zijn loopbaan als koopman kwam hij waarschijnlijk in contact met het Joodse en Christelijke monotheïsme. Mohammed was een spiritueel mens en zag vele visioenen. In het begin dacht hij dat het satanische visioenen waren, maar zijn vrouw Khadija overtuigde hem ervan dat het visioenen van God waren. In 610 na Christus beweerde Mohammed dat hij door de engel Gabriël was bezocht en aangesteld was als profeet van God. Zijn boodschap was eenvoudig en elegant: er is één God aan wie alle mensen zich moeten onderwerpen en zal er een dag komen waarop alle mensen zullen worden geoordeeld op basis van hun daden, goed of slecht.

Islamitische geschiedenis – De oorsprong in Mekka
De Islamitische geschiedenis begint in Mekka. Mekka was ten tijde van Mohammed een groot godsdienstig, economisch en politiek machtscentrum op het Arabische schiereiland. In de stad lag de "Kaäba" (een gebouw dat er uitziet als een grote zwarte kubus) waarin zich 360 goden van verschillende stammen zouden bevinden. De stammen maakten regelmatig pelgrimstochten naar de stad en brachten zo een enorme economische weelde naar de kooplieden van de stad. Maar Mohammeds boodschap ging tegen het pantheïsme van die tijd in; volgens hem was er slechts één God in plaats van vele goden: Allah. Een botsing tussen Mohammeds leer en de leiders van Mekka was onafwendbaar. De moslims vluchtten hierop in 622 na Christus naar Medina (indertijd Yathrib genoemd). Deze gebeurtenis wordt de "Hidjra" genoemd. Het was de migratie die het tijdperk van de moslims inluidde. De Hidjra is het beginpunt van de Islamitische kalender.

Het duurde niet lang voordat de moslims aanvallen begonnen uit te voeren op handelskaravanen die hun goederen in Mekka wilden afleveren. Deze aanvallen leidden tot een aantal veldslagen, waarvan de Slag bij Badr (624 na Christus) de bekendste is. In deze veldslag versloegen 324 moslims een 1000-koppige strijdkracht van Mekkanen. Natuurlijk werd door een dergelijke overwinning het geloof versterkt dat de Islam inderdaad Gods wil was. Twee jaar later sloegen de moslims een aanval van Mekkanen op Medina af, in de Strijd van Al-Khandaq (627 na Christus). In het daarop volgende jaar werd een verdrag gesloten met de leiders van Mekka, waardoor Mohammed toestemming kreeg om de stad als pelgrim te bezoeken. Op 11 januari, 629 na Christus, veroverden Mohammed en zo'n 10.000 moslimstrijders de stad Mekka zonder slag of stoot, waarna Mohammed de afgoden kon verwijderen uit de Kaäba de Islam kon grondvesten.

Tegenwoordig is de Islam een van de grote wereldgodsdiensten. Bijna een vierde deel van de wereldbevolking is moslim. Moslims zijn afkomstig uit talrijke etnische achtergronden en kunnen in elk land gevonden worden. De meeste moslims zijn geen Arabieren.

Islamitische geschiedenis – Islamitische diversiteit na de dood van Mohammad
De Islam is een godsdienst en een levensbeschouwing die net zo divers is als het Christendom, het Jodendom, het Boeddhisme of het Hindoeïsme. In de Islamitische geschiedenis zijn er verschillende stromingen geweest met verschillende overtuigingen en verschillende niveaus van toewijding aan het geloof.

Islamitische geschiedenis – Soennieten en Sjiieten
Vlak na de dood van Mohammed (632 na Christus) moesten zijn volgelingen besluiten wie hem zou opvolgen. Dit conflict leidde tot het ontstaan van de twee belangrijke stromingen binnen de Islam. De mensen die erop stonden dat de opvolger gekozen moest worden werden de Soennitische moslims. Tegenwoordig is ongeveer tachtig procent van alle moslims ter wereld Soennitisch. De Sjiitische moslims daarentegen geloofden dat Mohammeds opvolger uit zijn bloedlijn afkomstig moest zijn: een familielid of nakomeling. De Sjiieten vormen wereldwijd een minderheid, maar zijn toch een machtige kracht onder de moslims, vooral sinds de Iraanse revolutie in 1979 waarin de Ayatollah Khomeini (die in 1989 stierf) de macht over het land in handen kreeg. De Sjiieten vormen nog steeds de meerderheid in Iran en er bevinden zich nog belangrijke Sjiitische gemeenschappen in Irak en andere landen. Hoewel zij het ermee eens zijn dat geen enkele profeet Mohammed kan opvolgen, geloven de Sjiieten dat er een leider is, de "Imam", die door God begiftigd is om de moslims te leiden. De Soennieten en de Sjiieten zijn het met elkaar eens over het belang van de Koran, maar gebruiken verschillende verzamelingen van de "Hadith" (de traditionele handelingen en gezegden van Mohammed en zijn volgelingen).

Islamitische geschiedenis – Soefisme
De Soefi Islam, het Soefisme, heeft traditioneel een grotere nadruk gelegd op de spirituele zijde van de Islam. Het Soefisme bestaat al sinds de vroegste dagen van de Islam, maar werd niet als een legitieme stroming beschouwd tot de beroemde Soefistische Moslimgeleerde Al-Ghazali naar een spirituele opwekking onder de moslimvolken streefde. Terwijl de orthodoxe Islam stelt dat Allah niet zichzelf, maar alleen zijn wil openbaart, staat het Soefisme voor een persoonlijke ervaring en een eenheid met Allah (sommigen aanvaarden zelfs een pantheïstische theologie). De Soefi's protesteerden tegen de wereldsheid van de Islam in een tijd waarin een grote weelde was vergaard door middel van de vele veroveringen en waarin de godsdienst in het algemeen uitgedroogd was. De Soefi's bevorderden een levendige godsdienst, die bol stond van spirituele wegen en middelen, en een minder legalistische vorm van Islam. Het Soefisme was en is nog steeds een belangrijke spil in de verspreiding van de Islam over de wereld. Jalal ad-Din Rumi (die in 1273 stierf) is de bekendste Soefistische dichter.

Islamitische geschiedenis – Enkele kleinere onorthodoxe groepen
De Islam heeft vele religieuze vertakkingen. Terwijl de orthodoxe Islam stelt dat Mohammed de laatste profeet was in een lange opeenvolging van profeten, beweren sommige groeperingen dat er na Mohammed nog andere profeten zijn gekomen. Het "Bahai" geloof werd in 1844 gesticht door de profeet Bahá'u'lláh. De Bahai beweren dat hun godsdienst de vervulling is van alle godsdiensten en dat alle godsdiensten feitelijk één zijn. De "Nation of Islam" (ook wel "de zwarte moslims" genoemd) stelt eveneens dat er een moderne profeet is geweest: Elijah Muhammad (hij stierf in 1975). Daarnaast staan zij voor een polytheïstische en racistische theologie.

Islamitische geschiedenis – De Islam is een wereldbeeld
De Islam is een alomvattend wereldbeeld, zoals Salam Azzan, de Secretaris-Generaal van de Islamitische Raad van Europa, uitlegt:

De Islam is een complete leefstijl. De Islam integreert de mens met God, ontwaakt een nieuw moreel bewustzijn in hem en nodigt hem uit de problemen van het leven het hoofd te bieden – individuele, sociale, economische, politieke, nationale en internationale problemen – in overeenstemming met zijn toewijding aan God. De Islam verdeelt het leven niet in een geestelijk en een seculier domein. De Islam vergeestelijkt het volledige bestaan van de mens en produceert een sociale beweging om het menselijke leven te herstructureren in het licht van de principes die door God zijn geopenbaard. Gebed en aanbidding zijn in de Islam de middelen die de mens voorbereiden op de voltooiing van deze missie. De Islam richt zich op het transformeren van levens en het voortbrengen van een nieuwe mens en een nieuwe samenleving, die beide toegewijd zijn aan God en aan het welzijn van de mensheid. Daarom is de Islam geen godsdienst in de strikte zin van dat woord; in plaats daarvan is het een volledige code voor het leven en een cultuur-producerende factor. De moslimcultuur is gebaat bij alle beschikbare bronnen, plaatselijk en internationaal, maar zijn unieke karakteristiek is dat de Islam voortkomt uit de fundamenten van de Koran en de Soenna. Daarom bestaan er verschillen tussen de moslimcultuur en het moslimleven in Europa en elders.²

Islamitische geschiedenis – Historisch determinisme
Net als het Christelijke wereldbeeld stelt de Islam dat de geschiedenis geen product is van een reeks toevallige gebeurtenissen. In plaats daarvan stelt de Islam dat Allah de wereld heeft geschapen, dat hij door de tijd heen opzichter is over de wereld en dat de geschiedenis naar een uitdrukking van zijn wil leidt. Hammuda Abdalati legt dit uit: “De wereld wordt een entiteit, die geschapen is door de wil van een Ontwerper en die door Hem wordt onderhouden voor zinvolle doeleinden. De historische bewegingen vinden plaats in overeenstemming met Zijn wil en volgens vastgestelde wetten. Zij worden niet geleid door blind toeval, noch zijn zij willekeurige of wanordelijke voorvallen.”³ De term “historisch determinisme” vat de essentie van de Islamitische benadering van de geschiedenis goed samen.

Leer meer!