Islamitische psychologie

Islamitische psychologie – Inleiding
Khurshid Ahmad geeft ons een geweldige samenvatting van de Islamitische psychologie: “Hij [God] heeft de mens geschapen en heeft voor elk mens een periode vastgesteld die hij op deze aarde moet doorbrengen. Allah heeft een bepaalde gedragscode voorgeschreven die voor hem de juiste is, maar heeft de mens tegelijkertijd de keuzevrijheid gegeven om deze code al niet aan te nemen als de feitelijke basis van zijn leven. Iemand die ervoor kiest om de code te volgen die door God is geopenbaard wordt een moslim (gelovige) en iemand die weigert deze te volgen wordt een Kafir (ongelovige).”¹

De leer van de Islamitische psychologie op het gebied van de menselijke aard, zonde en verlossing kunnen soms op het Bijbelse Christelijke wereldbeeld lijken, maar in werkelijkheid staan zij hiermee in schril contrast. Terwijl de Islam erkent dat menselijke wezens na de dood van het lichaam voortbestaan – en dus een of andere vorm van psychologisch dualisme bevestigen – wijkt de Islamitische kijk op de menselijke natuur fundamenteel af van de Bijbelse leer.

“Islam is een Arabisch woord en betekent onderwerping, overgave en gehoorzaamheid. Als godsdienst staat de Islam voor volledige onderwerping en gehoorzaamheid aan Allah - daarom wordt het Islam genoemd... Een dergelijk gehoorzaam leven schenkt rust aan het hart en bezorgt werkelijke vrede aan de samenleving als geheel,” schrijft Khurshid Ahmad. De Koran stelt: “Degenen die geloven, en wier hart rust vindt in de gedachtenis aan Allah. Ziet toe! in het gedenken van Allah kunnen de harten rust vinden. Degenen die geloven en goede werken doen - voor hen is geluk en een uitstekende plaats van terugkeer” (13:28–29).

Islamitische psychologie – De mensheid en de gelijkenis van God
De Bijbelse boodschap is dat wij naar de gelijkenis van God zijn geschapen (Genesis 1:26–27) en dat wij ondanks de zondeval nog steeds die gelijkenis dragen (Jakobus 3:9). Deze eigenschap maakt ons anders dan alle andere wezens, want zelfs de engelen waren niet geschapen naar het evenbeeld van God. Het Islamitische perspectief is anders. "Het Christelijke getuigenis, dat de mens is geschapen naar 'de gelijkenis en het evenbeeld van God', is niet hetzelfde als het getuigenis van de moslim. Ook al heeft God de mens Zijn geest ingeblazen, zoals Christenen én moslims geloven, volgens de Islam zijn de enige goddelijke eigenschappen die aan de mensen zijn toevertrouwd als gevolg van Gods adem de volgende: kennis, wil en daadkracht. Als een mens deze goddelijke eigenschappen op de correcte manier gebruikt, God begrijpt en Zijn wet strikt naleeft, dan heeft hij in het heden of in de toekomst niets te vrezen en hoeft hij niet te treuren over het verleden."²

Moslims erkennen dat wij Gods vice-regenten op aarde zijn, maar verwerpen het idee dat wij naar Gods gelijkenis geschapen zijn. Moslims zien ons als slaven van God. Terwijl Jezus Christenen zijn broeders noemt in plaats van slechts slaven, ontkent de Islam dat wij “zonen en dochters van God” mogen worden genoemd.

Islamitische psychologie – De menselijke aard
De Islamitische psychologie is geworteld in het geloof dat de Islam de oorspronkelijke godsdienst van de mensheid is (Koran 7:172) en dat elk menselijke wezen dus als moslim geboren wordt (30:30). Zoals in de Hadith gezegd wordt: “Allah’s Apostel zei: ‘Elk kind wordt geboren met een waar geloof van de Islam (d.w.z. Met het geloof om niemand behalve Allah te aanbidden), maar zijn ouders bekeren hem tot het Jodendom, Christendom of Mazdeïsme...”³ In contrast met het Bijbelse perspectief van de zonde “gelooft de ware moslim dat elk mens zondevrij wordt geboren,” schrijft Abdalati.⁴ “Er is binnen de leer van de Islam geen ruimte voor het idee van de erfzonde of erfelijke criminaliteit⁵. De mens wordt, volgens de Koran (30:30) en de Profeet, geboren in een natuurlijke toestand van reinheid of fitra. Dat is Islam of onderwerping aan de wet van God. Wat er na de geboorte met de mens gebeurt is het gevolg van externe invloeden en opgedrongen factoren.”⁶

Omdat de Islam gelooft dat wij zondeloos geboren worden, harmoniseert deze levensbeschouwing zichzelf met het seculier humanisme, het Marxisme, het postmodernisme en zelfs het Mormonisme⁷ en botst zo met de Bijbelse leer die stelt dat wij geboren worden met een zondige aard.

Islamitische psychologie – Vrije wil
Door de Islamitische geschiedenis heen (net als in de geschiedenis van het Jodendom en het Christendom) zijn Gods soevereiniteit en onze verantwoordelijkheid erkend. De Islamitische kijk op de menselijke aard ontkent dat wij geboren worden met een zondige aard en verschilt dus van de Christelijke kijk (die bevestigt dat wij een werkelijke wil hebben die in staat is om tussen goed en kwaad te kiezen en dat wij verantwoordelijk zijn voor onze gedachten en handelingen).

Abdalati legt de Islamitische kijk op onze vrije wil uit: “De mens is een vrije actor die een vrije wil heeft gekregen. Dit is de essentie van zijn menselijkheid en de basis van zijn verantwoordelijkheid ten opzichte van zijn Schepper. Zonder de menselijke relatieve vrije wil zou het leven betekenisloos zijn en zou Gods verbond met de mens zinloos zijn. Zonder menselijke vrije wil zou God Zijn eigen doelen ondermijnen en zou de mens volledig onbekwaam zijn om zijn eigen verantwoordelijkheid te dragen.”⁸

Abdalati legt vervolgens onze verantwoordelijkheid voor onze eigen keuzes uit: “De mens is een verantwoordelijke actor. Maar de verantwoordelijkheid voor de zonde wordt alleen gedragen door de feitelijke overtreder. Zonde is niet erfelijk, overdraagbaar of gemeenschappelijk van aard. Elk individu is verantwoordelijk voor zijn eigen daden. En hoewel de mens vatbaar is voor verdorvenheid, is hij ook in staat om zich te redden en te hervormen. Dit betekent niet dat de Islam de voorkeur geeft aan het individu boven de groep. Individualisme betekent weinig of niets wanneer dat is afgesneden van de sociale context. Wat het wel betekent is dat het individu verschillende rollen moet spelen. Hij moet ze op een zodanige manier spelen dat hij zijn morele integriteit beschermt, zijn identiteit behoudt, de wetten van God in acht neemt en aan zijn sociale verplichtingen voldoet.”⁹

Islamitische psychologie – De zondeval
Geisler en Saleeb leggen uit hoe de kijk van de Islamitische psychologie op de zondeval verschilt van de Bijbelse leer: “Ondanks enkele algemene overeenkomsten met de Bijbelse versie van de zondeval van de mens bestaan er radicale verschillen tussen de Christelijke en Islamitische interpretaties van Adams overtreding. Terwijl de ongehoorzaamheid van de mens in de Christelijke theologie wordt beschouwd als een fundamenteel keerpunt in zijn relatie met God, was dit in het Islamitische perspectief slechts een enkele misstap van Adam en Eva die na hun berouw volledig werd vergeven. Deze had geen verdere gevolgen op de aard van de mens en de rest van de schepping. Het feit dat de mens uit het Paradijs naar de aarde werd verbannen (als een direct gevolg van deze overtreding van het goddelijke gebod) speelt verder ook geen belangrijke rol in de Islamitische antropologie of soteriologie.”¹⁰

Kateregga, een moslimgeleerde, gaat in op het verschil tussen de Christelijke en de Islamitische kijk op de zondeval: “Het Christelijke getuigenis dat de opstand van onze eerste ouders de mens op tragische wijze heeft verdorven en dat wij individueel en collectief doordrongen zijn van de zondigheid is zeer strijdig met het Islamitische getuigenis. De Islam onderwijst dat de eerste fase van het leven op aarde niet in zonde en opstandigheid tegen Allah begon. Ook al was Adam ongehoorzaam aan Allah, hij kwam tot inkeer, werd vergeven en werd zelfs richting gegeven voor de mensheid. De mens is geen geboren zondaar en de zondigheid van de mens heeft geen basis in de Islam.”¹¹

Islamitische psychologie – Redding
De Islamitische psychologie verwerpt niet alleen het verzoenende werk van Jezus op het kruis, maar ook het feit dat Jezus aan een kruis stierf. Zoals Abdalati stelt: “De moslim kan het dramatische verhaal van Jezus' dood aan het kruis om voor eens en altijd met alle menselijke zonden af te rekenen niet in overweging nemen.” Abdalati legt uit waarom moslims de waarheid van Jezus' offergave voor ons niet kunnen aanvaarden: “De moslim gelooft niet in de kruisiging van Jezus door zijn vijanden omdat de basis van deze doctrine niet alleen strijdig is met de Goddelijke genade en gerechtigheid, maar ook met de menselijke logica en waardigheid. Een dergelijk ongeloof in deze doctrine doet op geen enkele wijze af aan het geloof van de moslim in Jezus als een gedistingeerd profeet van God. Integendeel, door deze leer af te wijzen aanvaardt de moslim Jezus, maar met meer achting en een groter respect, en bekijkt de moslim zijn oorspronkelijke boodschap als een essentieel onderdeel van de Islam.”¹²

Als er geen Redder is die met onze zonden afrekent, dan is het aan ons om op eigen houtje verlossing te zoeken. Abdalati zegt hierover: “Elk mens moet zijn eigen last dragen en verantwoordelijk zijn voor zijn eigen daden, omdat niemand boete kan doen voor de zonden van een ander.”¹³

Vanuit een Christelijk perspectief: als wij de menselijke aard niet beschouwen als fundamenteel besmet en aangeboren zondig, dan resulteert een dergelijke misdiagnose in een verkeerd begrip van onze redding. En als de diagnose niet juist is, dan zal de geneeswijze ook niet juist zijn.

Islamitische psychologie – Conclusie
Het mag duidelijk zijn dat een ontkenning van Jezus' dood aan het kruis een verloochening is van het evangelie van Jezus Christus, wat aan de basis staat van het Christelijke geloof. In dat licht kan de Islam niet op een zinvolle manier beweren een bevestiging te zijn van het Christelijke geloof of van het evangelie. In werkelijkheid wordt het Christelijke geloof niet vervuld door de Islam – het wordt erdoor vervangen.

Moslims zouden het vanwege de hierboven genoemde redenen oneens zijn met het Christelijke geloof dat de Islam geen voortzetting of vervulling van het Christendom kan zijn. Een argument dat moslims zouden kunnen opwerpen tegen het Christelijke standpunt is dat het Christendom op eenzelfde manier geen voortzetting of vervulling is van het Jodendom. Maar het enige wat dit argument zou aantonen (als het waar zou zijn) is dat zowel de Islam als het Christendom valse godsdiensten zouden zijn. Christenen spreken dit argument van moslims echter tegen op diverse significante gronden.

Een tweede argument dat moslims zouden kunnen opwerpen tegen de Christelijke bewering dat de Islam geen voortzetting is van het Christendom, is dat dit precies is wat men zou verwachten omdat de Bijbelse teksten door de eeuwen heen verdorven zijn geraakt. Met andere woorden, de kracht van het argument wordt juist tegen het Christendom gebruikt: het Christendom wordt ervan beschuldigd dat het de Bijbelse teksten zodanig heeft verdraaid dat deze nu doctrinair en historisch verdorven zijn. De moslims moeten nog steeds een rechtvaardiging zien te vinden voor deze positie.

Leer meer!