Post-Christelijk

Post-Christelijk – De menukaart van de moderne levensbeschouwing
Er zijn vijfentwintig feiten in onze post-Christelijke cultuur naar boven gekomen die zó onverwacht – maar toch belangrijk - zijn, dat deze door het blad Newsweek werden gepresenteerd onder het aantrekkelijke kopje “Wat iedereen zou moeten weten”. Het gevoel van urgentie dat onze post-Christelijke wereld heeft kan heel overtuigend overkomen.

Newsweeks bevindingen, die iedereen zou moeten weten, zijn onder andere: “Buitenaardse wezens bestaan!” (nou nee, niet echt, maar met genoeg geld en investeringen zullen we die wel vinden); “Het is te laat om de opwarming van de aarde nog te stoppen!” (gezien het vorige stuk lijkt dit een afleidingsmanoeuvre te zijn om onze aandacht van klimaatsverandering tot SETI te wenden: wanneer we die “aliens” eindelijk zullen vinden, kunnen zij ons helpen om die dodelijke hittegolf een halt toe te roepen); en “We worden steeds groener” (los van het fenomeen “global warming” zijn de lucht- en waterkwaliteit op de planeet nooit beter geweest; een feit dat zelden door de belangrijke media wordt gemeld).

Enkele van de andere provocerende bevindingen zijn onder andere “Socialisme is het beste medicijn” en het meesterstuk van het artikel: “We zijn nu allemaal Hindoes”. Dit alles volgt een moderne trend.

Post-Christelijk – Ons nieuwe culturele erfgoed?
Wat is het bewijs voor ons post-Christelijke denken? Dagblad Trouw meldde in 2011 op basis van Amerikaans onderzoek dat driekwart van alle Christenen op dit moment buiten Europa woont, terwijl in 1910 nog tweederde van de christenen in Europa leefde. Eerder dit jaar meldde een Amerikaans godsdienstig onderzoeksbureau (American Religious Identification Survey of “ARIS”) dat het percentage Amerikanen dat zichzelf identificeert als niet-theïsten sinds 1990 gegroeid is van 10 tot 20 procent, terwijl het aantal mensen dat zichzelf identificeert als Christenen gedaald is van 86 tot 76 procent.

In april 2009 verkondigde president Obama de volgende mening aan een Turks gehoor: “Wij beschouwen onszelf niet als een Christelijke natie of een Joodse natie of een Islamitische natie; wij beschouwen onszelf als een natie van burgers die gebonden zijn aan idealen en een verzameling waarden.” Eerder had Obama, toen hij nog een presidentskandidaat was, tegen David Brody van CBN gezegd: “Wat we ook ooit zijn geweest, we zijn niet slechts een Christelijke natie meer: we zijn ook een Joodse natie, een Islamitische natie, een Boeddhistische natie, een Hindoeïstische natie en een natie van ongelovigen.” Ditzelfde sentiment is ook in Nederland en andere Europese landen niet onbekend.

Hoewel het waar is dat onze Westerse landen een rijke verscheidenheid aan geloofsuitdrukkingen genieten, is die verscheidenheid niet het product van religieuze pluralistische waarden, maar juist van Christelijke ideeën over individuele vrijheden, waaronder vooral de persoonlijke geloofsvrijheid. Er is een reden waarom cultureel Christelijke landen consequent de wereldleiders zijn op het gebied van godsdienstvrijheid, terwijl Moslim-, Hindoe- en seculiere landen de topposities innemen op het gebied van godsdienstige vervolging.

Ik weet niet over welke “wij” er gesproken wordt in het Newsweek artikel of door president Obama, maar het is zeker niet de “wij” die de “idealen en de verzameling waarden” begrijpen waaraan wij gebonden zijn, zoals menselijke waardigheid, onvervreemdbare rechten, een regering die goedgekeurd wordt door de onderdanen, de scheiding van politieke machten. Dit zijn waarden met een karakteristiek Christelijke oorsprong. Deze “wij” zijn het overgebleven restant dat ons land nog steeds als een Christelijke natie beschouwt.

Toch hebben zowel Newsweek als president Obama helaas tot op zekere hoogte gelijk.

Post-Christelijk – Zijn we nu echt allemaal Hindoes?
Nadat er eerst een schouderklopje wordt gegeven aan de Christelijke oorsprong van Amerika en het overweldigende percentage Amerikanen dat zichzelf als “Christen” identificeert, geeft het artikel in Newsweek toe: “Natuurlijk zijn wij geen Hindoeïstische natie.” Maar toch: “...recente enquêtes laten zien dat wij op zijn minst conceptueel meer als Hindoes worden en minder als traditionele Christenen wat betreft de manier waarop wij denken over God, onszelf, elkaar en de eeuwigheid.” Al wordt dit niet in het artikel vermeld, ons “conceptuele” geloof heeft geleid tot post-Christelijke leefstijlen en gedragingen die afwijkingen van ons beleden geloof.

Regelmatig verwijs ik naar de onderzoeksresultaten van het onderzoeksbureau van George Barna en anderen over de enorme kloof tussen ons beleden geloof en ons feitelijk geloof en onze feitelijke handelingen. Volgens een Barna-onderzoek uit 2009 blijft dit een grote kloof: al beweert 76 procent van de volwassen (Amerikaanse) bevolking Christen te zijn, heeft slechts 9 procent een Bijbelse levensbeschouwing (in de leeftijdsgroep van 18-23 jaar is dit slechts 0.5%!). Zelfs onder “wedergeboren” Christenen heeft slechts 19 procent een Bijbelse levensbeschouwing. En deze aantallen zijn al zo'n 13 jaar lang onveranderd gebleven en er is ook nog geen verandering in zicht.

Steeds als er een bekend Christen betrokken is bij een schandaaltje of corruptie, krimpen we ineen. Maar hoe verontrustend deze morele debacles ook zijn, zij zouden ons niet moeten verrassen.

In een cultuur waar slechts 34 procent van alle individuen in een absolute morele waarheid gelooft is moraliteit persoonlijk, subjectief en utilitarisch. In de levenslange zoektocht naar de ware “zielsverwant” is overspel toegestaan; de abortus van een ongewenst kind is een heldhaftige, doch tragische, offergave die het beste is voor “het” kind zelf, mijn naasten, voor mij zelf; kwaadspreken en roddelen over onze buren is niets meer dan liefdevol advies geven aan de andere buren; voor een vriend liegen over zijn persoonlijke situatie zodat hij een lening kan krijgen is slechts een barmhartige maatregel zodat hij toch een huis kan kopen.

Post-Christelijk – Van belijdenis tot behoeften
Hier volgt het grootste bewijs voor onze post-Christelijke toestand. Hoewel de godsdienstige fundering van ons land nog steeds hetzelfde is als voorheen, namelijk Christelijk, hebben we in slechts enkele decennia onze godsdienst met beleden geloofsovertuigingen vervangen door de spiritualisering van persoonlijke behoeften: de vraag is niet meer “Is het waar?”, maar “Werkt het?”

Dit heeft geleid tot een hele menukaart aan geloofsovertuigingen die, zoals Stephen Prothero van de Universiteit van Boston schrijft, “zeer in de geest van het Hindoeïsme is”. Professor Prothero legt dit uit: “Als yoga-lessen helpen, prima. En als een Katholieke mis bezoeken helpt, prima. En als een Katholieke mis plus yoga plus een Boeddhistische retraite werkt, dan is dat ook prima.”

Nou, dan denk ik dat het bijwonen van een mis, yoga-oefeningen, een weekendje met de Boeddhisten en een avondje internetporno ook prima is, als dat voor jou werkt. En als dat alles niet werkt, dan zijn er natuurlijk altijd nog de kalmeringsmiddelen. Als alleen onze gevoelens en onze behoeften ons leiden, wie kan dit dan ooit tegenspreken?

Maar toch kan de rusteloze zoektocht naar de bevrediging van onze persoonlijke behoeften onze universele behoefte nooit bevredigen: een blijvende relatie met de Heer en Redder, Jezus Christus. In tegenstelling tot de “menukaart” van het culturele Hindoeïsme, kent het Christendom maar één keuze en dat is de bron van de Waarheid: een Waarheid die de werkelijke behoefte van de mens aanpakt en dat is de behoefte aan een Redder en aan een leefstijl die in harmonie is met de manier waarop de wereld werkelijk is.

De Christelijke leer op het gebied van belangrijke onderwerpen als de oorsprong van het leven, moraliteit, de menselijke aard en onze uiteindelijke bestemming vormen een geloofssysteem dat consequent, alomvattend, samenhangend, logisch en in de praktijk leefbaar is. Het is het enige geloofssysteem dat een eeuwig belang aan ons bestaan toekent, terwijl het ons in staat stelt om vrede, vreugde en zekerheid te ervaren, zelfs wanneer er niet in onze persoonlijke behoeften wordt voorzien. Dat komt omdat Christendom vóór anderen is: het is wat wij voor anderen doen vanwege wat God voor ons heeft gedaan.

Daarom moeten Christenen niet toegeven aan het sociale taboe dat stelt dat we ons geloof niet mogen verwoorden omdat we dan de godsdienstige gevoelens van anderen zouden kunnen kwetsen. Als het Christendom echt de beste antwoorden heeft op de mysteries van het leven, dan zou het heel ongevoelig, zelfs hardvochtig, zijn tegenover onze naasten als wij de waarheid niet in hun levens zouden willen spreken.

Post-Christelijk – Tijd om wakker te worden
In tegenstelling tot de post-Christelijke principes van de moderne sociale etiquette, is het Christelijke geloof een openbaar geloof en wordt het “gepraktiseerd” met stellige waarheden die toegepast kunnen worden op elke dimensie van de menselijke ervaring. Zoals de grote theoloog en staatsman Abraham Kuyper ooit zei: “Er is geen vierkante centimeter in het hele domein van ons menselijk bestaan waarover Christus, die over alles almachtig heerst, niet uitroept: 'Van Mij!'”

Toch heeft ons falen om het Christendom te zien als een alomvattend wereldbeeld – een verenigde verzameling waarheden die over alle aspecten van de cultuur spreekt, of het nu gaat om kunst, literatuur, wetenschap, politiek, onderwijs, recht, of de marktplaats - een vals onderscheid geschapen tussen het heilige en het seculiere. Dit onderscheid is verantwoordelijk voor de verontrustende kloof tussen onze belijdenis en ons leven in de praktijk.

Daarom is het nu belangrijker dan ooit dat Christenen begrijpen wat hun geloof betekent voor hun levensbeschouwing en dat zij de Bijbelse principes op hun volledige leven toepassen. En dat is echt iets “wat iedereen zou moeten weten” in onze post-Christelijke cultuur.

Leer meer!